معنویت در کار

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر معنویت در محیط‏ کار بر سایش اجتماعی با نقش متغیر میانجی جوّ اخلاقی سازمان در سازمان تأمین اجتماعی شهر اصفهان انجام شده است. این پژوهش به‌لحاظ اینکه عوامل مؤثر بر سایش اجتماعی را با معنویت در محیط کار و متغیر میانجی جوّ اخلاقی بررسی می‌کند و سایش را به‌عنوان متغیر وابسته در نظر می‌گیرد، نسبت به پژوهش‌های گذشته، نوآوری دارد. جامعۀ آماری این پژوهش، شامل 270 نفر از کارکنان سازمان تأمین اجتماعی شهر اصفهان بود که با تعیین حجم نمونۀ آماری به‌روش تصادفی ساده و بر اساس جدول مورگان، 159 نفر تعیین شد. برای جمع‏آوری اطلاعات از سه پرسشنامۀ استاندارد معنویت در محیط کار میلیمن و همکاران (2003)، سایش اجتماعی دافی و همکاران (2002) و پرسشنامۀ جوّ اخلاقی سازمان ویکتور و کولن (1993) استفاده شد. برای تعیین روایی پرسشنامه از روش روایی صوری و روایی سازه به‌کمک روش معادلات ساختاری و برای تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. تجزیه‏ و تحلیل اطلاعات جمع‏آوری‏شده با استفاده از نرم‏افزارهای SPSS21 وAmos21 انجام شد. فرضیه‌های پژوهش با استفاده از روش معادلات ساختاری بررسی شد. نتایج نشان‌دهندۀ تأثیر معکوس معنویت در محیط کار بر سایش اجتماعی با ضریب مسیر (45/0-)، تأثیر مستقیم معنویت در محیط ‏کار بر جوّ اخلاقی‏ سازمانی با ضریب مسیر (78/0) و تأثیر معکوس جوّ اخلاقی‏ سازمانی بر سایش اجتماعی با ضریب مسیر (35/0-) بود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد جوّ اخلاقی سازمان در تأثیر معنویت در محیط کار بر سایش اجتماعی با ضریب مسیر(27/0-) نقش میانجی را ایفا می‏کند.

معنویت در محیط کار، از مفاهیم جدیدی است که در سالیان اخیر در ادبیات مدیریت و کسب و کار در غرب ظهور کرده است و حتی از آن به عنوان یک پارادایم جدید نیز یاد می‌شود. دنیای غرب که در چهارصد سال گذشته سعی در جدایی امور دنیوی و معنوی داشته است، اکنون در جست و جوی یکپارچگی آن‌‌هاست. با توجه به تنوع دیدگاه‌‌ها درباره معنویت، در ادبیات، معنویت در محیط کار با رویکرد‌‌‌های مختلفی بررسی شده است که سه رویکرد اصلی عبارتند از: ?. رویکرد دینی که معنویت را در پیروی از دستورات یک دین خاص مثل مسیحیت می‌بیند؛ ?. رویکرد درون‌گرا که معنویت را امری درونی می‌داند و ?. رویکرد اگزیستانسیالیستی که معنویت را معناجویی در کار و زندگی انسان می‌داند. در این تحقیق، ابتدا ادبیات این مفهوم مرور شده و سپس با انجام دادن نوعی مفهوم سازی درون‌گرا از آن ، برای نخستین بار این متغیر به عنوان یکی از عوامل ایجاد کننده رفتار شهروندی سازمانی در میان کارکنان دانشکده ‌‌‌های دانشگاه تهران در نظر گرفته شده است. رفتار شهروندی سازمانی، شامل رفتار‌‌‌های اختیاری کارکنان است که جزئی از وظایف رسمی آن‌‌ها نیست و مستقیما از سوی سیستم رسمی پاداش سازمان در نظر گرفته نمی‌شود؛ ولی میزان اثربخشی سازمان را افزایش می‌دهد. این مفهوم جدید نیز به دلیل توانایی پیش‌بینی و اثرگذاری بر اثربخشی سازمانی، در دهه اخیر اهمیت زیادی یافته است. نتایج آزمون فرضیات تحقیق به روش مدل سازی معادلات ساختاری گویای وجود رابطه معنادار بین معنویت در محیط کار و رفتار شهروندی سازمانی می‌باشد.