حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲

دوشنبه 27 خرداد 1398

22:41

الهه فتاحی

[ ]

آیین دادرسی کیفری مجموعه مقررات و قواعدی است که برای کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی، میانجیگری، صلح میان طرفین، نحوه رسیدگی، صدور رای، طرق اعتراض به آرا، اجرای آرا، تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی و ضابطان دادگستری و رعایت حقوق متهم، بزه‌دیده و جامعه وضع می‌شود.
ضرورت رعایت اصل دادرسی عادلانه و منصفانه ایجاب می‌نماید که حقوق دفاعی متهم در فرآیند دادرسی کیفری رعایت گردد و الزاماتی از این حیث برای ضابطین و مقامات قضایی مقرر گردد تا با تفسیرهای سلیقه‌ای حقوق متهم پایمال نگردد.
در راستای همین ضرورت‏‌ها قانونگذار در تصویب قانون جدید آیین دادرسی کیفری به حقوق دفاعی متهم بیشتر توجه نموده و قانون جدید در این زمینه دارای تحولات و نوآوری‏‌‌های مثبتی می‌باشد که ازجمله آن‏‌ها می‌توان به پذیرش صریح و شفاف حق سکوت برای متهم به عنوان یکی از حقوق دفاعی وی، پذیرش حق تماس متهم با خانواده و بستگاه خود، حق داشتن وکیل و تفهیم این حق به متهم از همان ابتدای تحت نظر قرار گرفتن وی و .
تحقق دادرسی عادلانه مستلزم تفهیم حقوق متهمان از سوی ضابطان دادگستری است به گونه‌ای که با رعایت تساوی سلاح‏‌ها میان مقامات رسمی و متهمان به لحاظ اطلاعات حقوقی و قضایی، حقوق متهمان به آنان تفهیم شود و از این طریق زمینه به کارگیری حقوق دفاعی برای آنان فراهم گردد.

قانون آیین دادرسی کیفری ١۳۹۲ با تاثیرپذیری از الگوی جهانی دادرسی عادلانه و استفاده از مطالعات تطبیقی با اتخاذ رویکردهای نوین از نظام دادرسی تفتیشی در مرحله تحقیقات مقدماتی فاصله گرفته است.
هدف از این تحقیق، بررسی حقوق متهم تحت نظر از منظر قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ١۳۹۲ ه.
مجموع تغییرات ایجاد شده در مرحله تحقیقات مقدماتی، امکانات بیشتری دراختیار متهم قرار می‌دهد؛ که وی را قادر می‌سازد از خود دفاع کرده، بیگناهی اش را ثابت کند و با حداقل از محکومیت بیش از استحقاقش جلوگیری نماید.
به عنوان مثال متهم باید وکیل خود را از بین وکلای رسمی دادگستری که مورد تایید رییس قوه قضاییه است انتخاب نماید که این برخلاف حق انتخاب وکیل است و حق اطلاع به خانواده با عبارت کلی «ضرورت تشخی» محدود شده است.
در مجموع می‌توان گفت نظام حقوقی کیفری ایران باقانون جدید، گامی بلند در جهت تحقق دادرسی عادلانه برداشته است.